Wat is staar?

Staar is een vertroebeling van de ooglens waardoor je zicht minder scherp wordt. Staar wordt ook wel 'cataract' genoemd. Deze veelvoorkomende oogziekte kan aan één oog voorkomen, maar je kunt het ook in beide ogen krijgen. Zonder behandeling kan staar leiden tot ernstige slechtziendheid.

Vlak achter de pupil zit de ooglens. Deze lens is onder normale omstandigheden helder, waardoor je scherp kunt zien. De ooglens bestaat uit water en eiwitten. Naarmate we ouder worden, wordt deze lens minder helder. Dit wordt veroorzaakt doordat de eiwitten gaan samenklonteren. Hierdoor valt het licht niet meer goed door de lens. Dit zorgt voor een wazig zicht. De vorming van staar is meestal een traag proces.

Soorten staar

Er zijn verschillende soorten van staar die op een verschillende manier ontstaan:

• Ouderdomsstaar: ouderdom is de belangrijkste oorzaak van staar. Deze vorm van staar is het gevolg van veroudering van de ooglens. Met het ouder worden kunnen eiwitten in de lens samenklonteren, waardoor de lens troebel wordt. Helaas krijgt bijna iedereen in de loop van de jaren een minder heldere lens. Dit kan al op relatief jonge leeftijd (55 jaar) ontstaan. Rond de leeftijd van 75 jaar heeft ongeveer 70% van de mensen staar.
• Aangeboren staar: een baby kan geboren worden met aangeboren staar, dit wordt ook wel congenitaal cataract genoemd. Dit soort aangeboren afwijkingen ontwikkelt zich tijdens de groei van de baby in de baarmoeder. Bij aangeboren staar heeft een kind vanaf de geboorte een troebele ooglens. Aangeboren staar kan verschillende oorzaken hebben, zoals een stofwisselingsziekte, een infectie tijdens de zwangerschap (zoals rode hond), erfelijke factoren of een oogaandoening.
• Staar veroorzaakt door een ziekte of een trauma: bepaalde ziektes (zoals bijvoorbeeld diabetes) kunnen staar veroorzaken. Bij diabetes kunnen de hoge suikergehaltes in het bloed de vertroebeling van de lens versnellen. Een ongeval of infectie van het oog kan ook staar veroorzaken. Dan ontstaat er staar aan één oog. Ook langdurig gebruik van bepaalde medicijnen kan staar veroorzaken.

Symptomen van ouderdomsstaar

Wij richten ons op deze pagina vooral op ouderdomsstaar (dit heet ook wel seniel cataract). Als je ouderdomsstaar hebt, kun je op oudere leeftijd last hebben van de volgende symptomen:

• Wazig zien, zowel dichtbij als ver weg
• Dubbelzien als je met één oog kijkt
• Heldere kleuren lijken vaal
• In toenemende mate last hebben van nachtblindheid
• Last krijgen van licht of schitteringen. Lichtkransen zien om lichtbronnen (zoals een lantaarnpaal of de koplamp van een auto)
• In korte tijd een grote verandering in de sterkte van je lenzen of bril

Helaas neemt de vorming van staar in de loop van de tijd toe. Het gezichtsvermogen wordt dan op oudere leeftijd steeds slechter. Het wisselt per persoon hoe snel de verschijnselen erger worden. Bij de ene persoon kan het gezichtsvermogen binnen enkele maanden hard achteruit gaan, bij de ander duurt dit jaren. Hoeveel last van staar iemand in het dagelijkse leven heeft is per persoon verschillend. Een bezoek aan de oogarts en een operatie is in de meeste gevallen noodzakelijk.

Wie loopt het risico om staar te krijgen?

Helaas worden bij iedereen bij het ouder worden de lenzen in beide ogen minder helder. Staar of cataract kan al rond de leeftijd van 55 jaar ontstaan, maar meestal zijn er dan slechts weinig klachten. Rond de leeftijd van 75 jaar heeft ongeveer 70% van de mensen staar.

Sommige mensen lopen een groter risico om staar te krijgen. Factoren als roken, obesitas, suikerziekte, overmatig alcoholgebruik, vroegere ooginfecties of oogverwondingen (zoals stomp trauma of chemisch letsel) zorgen voor een grotere kans op staar.

Diagnose staar

Om de diagnose staar vast te stellen gebruikt een oogarts een spleetlamp. Met een spleetlamp (een lamp die een smalle, felle bundel licht geeft) kan het voorste deel van het oog, waaronder de ooglens, goed worden bekeken. De oogarts kan dan zien of er sprake is van een troebele lens. De oogarts zal ook de druk van het oogvocht meten, je pupil onderzoeken en de binnenkant van je oog bekijken (oftalmoscopie).

Behandeling van staar

Staar moet altijd behandeld worden, want zonder een behandeling wordt het gezichtsvermogen steeds slechter. Als je last hebt van beginnende staar kan extra licht of bijvoorbeeld een vergrootglas helpen. Maar bij meer gevorderde staar is de enige behandeling die helpt een operatie. Een operatie bij staar wordt vaak uitgevoerd onder plaatselijke verdoving. In sommige gevallen worden patiënten onder algehele verdoving geopereerd. Zelfs mensen op hoge leeftijd kunnen (afhankelijk van de algemene gezondheidstoestand) nog een operatie ondergaan om staar te behandelen.

Tijdens een staaroperatie vervangt de oogarts de troebele lens door een heldere kunstlens. Deze kunstlens wordt op maat gemaakt. Helaas kan je oog de sterkte van de kunstlens na de operatie niet aanpassen voor dichtbij of veraf. Na de operatie zijn dus nieuwe lenzen of een nieuwe bril nodig om weer scherp te kunnen zien. Op onze pagina over contactlenzen dragen na een staaroperatie lees je hier alles over.

Zachte contactlenzen en staar

Na een operatie kunnen de meeste mensen weer gewoon zachte contactlenzen dragen. Vaak is alleen nog maar een leesbril nodig of lenzen met leesgedeelte als je presbyopie hebt, omdat het in de verte kijken wordt gecorrigeerd tijdens de staaroperatie. Vraag altijd de oogarts om advies over het dragen van zachte contactlenzen en het gebruik van oogzorgproducten na de operatie. Volg dit advies op om complicaties na de operatie te voorkomen.